Coraz częściej słyszymy apele do ozdrowieńców, osób, które przechorowały COVID- 19, o oddawanie osocza otrzymanego z krwi dawcy. Czekają na nie pacjenci z zagrażającymi życiu objawami zakażenia. Dlaczego jest to takie ważne, kto może być dawcą osocza i gdzie chętni mogą się zgłaszać? Na te i inne pytania odpowiada nam dr n.o zdr. Ewa Zawilińska, dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie w rozmowie z Ewą Wawro.
E.W. Ozdrowieńców przybywa w szybkim tempie, coraz częściej apeluje się do nich o oddawanie osocza, ale wciąż nasza wiedza na ten temat jest bardzo powierzchowna. O co chodzi z tym osoczem?
E.Z. dyr. RCKiK w Rzeszowie. Osocze ozdrowieńca zawiera przeciwciała do wirusa SARS-CoV-2, który powoduje COVID-19. Przetoczenie takiego osocza ozdrowieńca wspomaga leczenie chorych na COVID-19 z ciężkimi , zagrażającymi życiu objawami zakażenia.
Już wiemy dlaczego jest tak ważne, ale czy wszyscy, ozdrowieńcy mogą być dawcami?
Za ozdrowieńca uznaje się osobę, która przechorowała COVID-19 bądź przeszła bezobjawowe zakażenie SARS-CoV-2 potwierdzone testem lub wpisem w aplikacji gabinet.gov.pl. Dawca musi spełniać warunki, jako zdrowotne, identyczne jak te wymagane dla dawcy krwi. Osocze można oddać osoba w wieku 18-65 lat, która została wyleczona i czuje się zdrowo po co najmniej 28 dniach od ustąpienia objawów lub 18 dniach od zakończenia izolacji.
Kwalifikacja do pobrania osocza odbywa się dwuetapowo. W pierwszym etapie przeprowadzana jest rozmowa telefoniczna z potencjalnym dawcą osocza od ozdrowieńców, w trakcie której lekarz dokonuje wstępnej kwalifikacji dawcy (pytania dotyczące stanu zdrowia, przebycia zakażenia SARS-CoV-2 ), wtedy też ustalany jest termin zgłoszenia się do Centrum. Drugi etap jest w dniu zgłoszenia – rejestracja dawcy do oddania, wykonanie wstępnych badań kwalifikacyjnych do zostania dawcą osocza, kwalifikacja lekarska dawcy do oddania osocza ozdrowieńca i pobranie osocza, które trwa ok 40 minut.
Ozdrowieńców umawiamy na terminy tak aby zapewnić maksymalne
bezpieczeństwo dla dawców krwi i dla osób uznanych za ozdrowieńców czyli
zapewnienie płynności przepływu dawców krwi
z zachowaniem reżimu sanitarnego. Chętnych do oddania umawiamy na konkretny
dzień od poniedziałku do piątku.
Czy u wszystkich osób, które przechorowały COVID-19 wytwarzają się przeciwciała?
Z badań naukowych oraz z naszych doświadczeń wynika, że osoby, które przeszły infekcję SARS-CoV-2 wytworzyły przeciwciała jednak nie zawsze jest to poziom, który posiada wartość terapeutyczną.
Z tego co wiem, to ozdrowieńcy pytają o te całe procedury, ale słysząc, że trzeba jeździć do Rzeszowa i jeszcze ponoć za to płacić, to już na starcie rezygnują. Czy to prawda?
Jak wcześniej wspomniałam osocze oddajemy w siedzibie Centrum w Rzeszowie metodą plazmaferezy, ale jeżeli ktoś nie ma możliwość przyjechania do Rzeszowa to zapraszamy do Terenowych Oddziałów Centrum zlokalizowanych w ośmiu miastach naszego województwa, to jest Krośnie, Jaśle, Sanoku, Dębicy, Mielcu, Stalowej Woli, Przemyślu i Leżajsku. W terenowych oddziałach nie można wprawdzie oddać samego osocza ale można oddać krew pełną, z której pozyskujemy jedną jednostkę osocza, którą możemy przeznaczyć dla chorych, ale niezwykle cenna jest dla nas także sama krew, którą przy okazji pozyskujemy, a której przecież zawsze potrzebujemy.
Dawca nie ponosi żadnych kosztów badań ponieważ jeśli zostanie zakwalifikowany do oddania osocza to Centrum wszelkie badania z tym związane wykonuje na własny koszt podobnie jak w przypadku dawców krwi. Każdy kto oddał osocze potwierdzi to. Jeśli przyjeżdża dawca z innego miasta do Rzeszowa i tam oddaje osocze to następuje zwrot kosztów podróży zgodny z obowiązującymi przepisami w tym zakresie.
A rejestracja do takiej terenowego oddziału jest identyczna jak w Rzeszowie?
Warunki rejestracji są ujednolicone. Zawsze już na etapie rejestracji należy zgłosić, że jest się ozdrowieńcem, ponieważ od ozdrowieńców pobieramy próbki na dodatkowe badania. I należy pamiętać, że ozdrowieniec musi spełniać warunki zdrowotne takie, jak dawca krwi, czyli być zdrowym, bez chorób przewlekłych, ważyć powyżej 50 kg, nie przechodzić zabiegów operacyjnych, inwazyjnych zabiegów diagnostycznych w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Na okres 6 miesięcy wykluczają też zabiegi upiększające typu tatuaż i inne z naruszeniem ciągłości tkanki np. przekłucie uszu lub innych części ciała. Jest jeszcze szereg wiele innych przeciwskazań, z którymi można się zapoznać na stronie internetowej Centrum Krwiodawstwa – www.rckk.rzeszow.pl. Mamy bardzo wiele pytań o pozyskiwania osocza od kobiet, które były w ciąży, oczywiście jest to możliwe tylko droga do tego jest dłuższa. Kobiety, które były w ciąży muszą mieć wykonane dodatkowe badania, gdyż bardzo często podczas ciąży organizm kobiety wytwarza przeciwciała anty-HLA, które dyskwalifikują osocze do użytku klinicznego, a więc nie może być wykorzystane. Badania te wykonujemy przed pobraniem osocza i w zależności od wyniku albo kobiety zapraszamy do oddania osocza albo prosimy tylko o zachęcanie innych do tego szlachetnego czynu jakim jest oddanie osocza.
Wszystkie kobiety, które były w ciąży? Nawet dawno?
Tak, ponieważ to jest związane z pamięcią immunologiczną każdego z nas. Jednak zdarza się, że niektóre osoby nie wytworzyły takich przeciwciał i dlatego w tej grupie również poszukujemy osób, które mogą zostać dawcą osocza. Tak samo sytuacja wygląda w przypadków osób, które były w przeszłości leczone krwią i to dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn.
Jaką macie skuteczność w pozyskiwaniu osocza ozdrowieńców?
Jak do tej pory realizowaliśmy wszystkie zapotrzebowania na osocze ozdrowieńców spływające ze szpitali województwa podkarpackiego. Co więcej udawało się nam pomagać innym województwom. Ze względu na obecną sytuację epidemiczną zainteresowanie osoczem ozdrowieńców jest coraz większe, coraz więcej osób wymaga leczenia tym składnikiem i coraz trudniej jest nam sprostać tym wyzwaniom. Stąd ciągły nasz apel do wszystkich chętnych, spełniających te kryteria.
Ilu dawców osocza już przyjęliście?
Osocze dla chorych oddało już ponad 80 ozdrowieńców, kilku z nich mając wysokie miano przeciwciał oddawało osocze kilkakrotnie. Pobraliśmy 350 jednostek osocza, wydaliśmy 252 jednostek osocza od ozdrowieńców. W swoim postępowaniu staramy się o optymalizacje pozyskiwania osocza od ozdrowieńców czyli pobierania tak, aby jak najszybciej i z jak najwyższym mianem trafiło ono do chorych. Osocze oddawane jest honorowo przez dawców ozdrowieńców dla chorych wymagających terapii osoczem ozdrowieńców, nie jest ono oddawane na konkretną osobę.
Osocze musi być zgodne grupowo z pacjentem i dodatkowo u pacjenta muszą być określone wskazania do jego przetoczenia, a o tym decyduje lekarz prowadzący na podstawie stanu klinicznego pacjenta.
Podsumowując naszą rozmowę co Pani jeszcze doda?
Z moich doświadczeń wynika, że Podkarpacie zamieszkują Ludzie Wielkiego Serca, których los innych nie jest obojętny. Z życzliwością dawców krwi mamy do czynienia każdego dnia a więc i teraz ufam, że będzie dużo osób chętnych do niesienia pomocy chorym. Oczywiście potrzebujemy również krwi i tu także bardzo proszę o zgłaszanie się do naszych oddziałów czy też na ekipowy pobór krwi a także do Rzeszowa.
Bardzo serdecznie dziękuje wszystkim, którzy zgłaszają się do nas za Dar Krwi. Dziękuje również mediom i wszystkim , którzy zachęcają innych do dzielenia się tą życiodajną kroplą jaką jest krew.
Życzę Państwu zdrowia.
A ja dziękuję za rozmowę i już zapowiadam, że wrócę z kolejnymi pytaniami.
Na wszystkie chętnie odpowiem.
Z dr n.o zdr. Ewą Zawilińską, dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie rozmawiała Ewa Wawro.
Jeżeli spełniasz powyższe warunki jako Ozdrowieniec zadzwoń do Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie celem umówienia wizyty poniedziałek – piątek w godz. 7:00 – 14:00 17 867 20 30 wew. 58 lub 39 , 17 867 26 71.
Możesz też napisać e-mail ozdrowieniec@rckk.rzeszow.pl podając imię i nazwisko oraz numer telefonu – na pewno oddzwonimy. Dawca osocza musi wyrazić zgodę na zastosowanie osocza w badaniach klinicznych i do wydania do frakcjonowania. Ostateczną i wiążącą decyzję o oddaniu osocza do celów klinicznych podejmuje lekarz w dniu kwalifikacji lekarskiej.