Dzisiaj to, jak najbardziej warty prawnej ochrony, rezerwat – piękne i klimatyczne miejsce, a niegdyś ważne dla Jasła, średniowieczne grodzisko. To niezwykłe miejsce o każdej porze roku, także zimą.
Nazwa „Golesz” w dawnych czasach oznaczała gołe, odkryte, górujące nad doliną Wisłoki wzgórze. Zwiedzając dzisiejszy Golesz, trudno jest tą nazwę skojarzyć z dzisiejszym wyglądem miejsca. Nikłe zarysy fundamentów, niszczejący fragment baszty i ostańce skalne, a wszystko porośnięte gęstym mieszanym lasem.
Kto i kiedy zbudował zamek Golesz do końca nie wiadomo. Położenie zamku wyraźnie wskazuje, że miał on zadanie obrony Jasła w zwężającej się w tym miejscu dolinie Wisłoki, był więc dla Jasła grodem stróżowym. Na podstawie dostępnych źródeł historycznych, średniowieczną metrykę zamku potwierdzają zachowane relikty murów kamiennych. Był ważną twierdzą obronną, o dużym znaczeniu strategicznym, gdyż strzegł ważnego brodu na Wisłoce w Krajowicach, a także prowadzącego na Węgry traktu handlowego. Zbudowany był z kamienia, posiadał jedną prostokątna basztę broniąca wjazdu na zamek oraz dwie baszty okrągłe. Otoczony był murem, rowem i wysokim wałem ziemnym. Ze starych zapisów wynika, że główna wieża zamku w kształcie koła, o średnicy 2 m, zagłębiona była ponad 2 m w ziemi. W odległości 26 m od tej wieży znajdowała się wieża narożna, a po przeciwnej stronie murów druga, podobna do poprzedniej. Łączna długość murów zamku wynosiła ponad 40 m. Według archeologów możliwe jest istnienie w tym miejscu grodziska jeszcze przed budową zamku.
Najstarszy zapis historyczny podaje, że wraz z Krajowicami i okolicznymi wsiami, zamek Golesz został w 1319 roku podporządkowany klasztorowi benedyktynów w Tyńcu. Przysądził o tym w 1319 roku król Władysław Łokietek. Wcześniej, jak podają zapisy, były to posiadłości rodowe Bogoriów. Podczas znanego z historii najazdu na Polskę węgierskich wojsk Rakoczego w 1657 roku zamek Golesz został zdobyty i spalony i od tego czasu nie odbudowywany zaczął popadać w ruinę. W drugiej połowie XIX wieku z inicjatywy Francuza Achillesa Johannot, właściciela pobliskich fabryk tkackich, na wzgórzu Golesz urządzono park krajobrazowy. Miejsce to, na pamiątkę twórcy parku, było nazywane przez mieszkańców Jasła Żanotówką.
Teren rezerwatu Golesz to miejsce piękne o każdej porze roku, także zimą. Fantazyjnie powyginane pnie drzew, malownicze ostańce skalne, przepastne parowy, liczne tropy zwierzyny leśnej, no i ten tajemniczy powiew historii… Warto zwiedzić to niezwykłe miejsce!
Roman Myśliwiec
Mapka umieszczona w galerii zdjęć pochodzi ze strony PTTK w Jaśle
{gallery}galerie/golesz{/gallery}
