Warzycki Las – zbiorowa mogiła - Twoje Jasło

Ludzie i miejsca

Warzycki Las – zbiorowa mogiła

Jakub Marszałek -

1 grudnia 2021

Warzycki Las – zbiorowa mogiła — zdj. źródło: internet

Udostępnij:

„Przechodniu! Powiedz Ojczyźnie, że wierni jej prawom tu spoczywają” – takie słowa możemy przeczytać na bramie wejściowej do cmentarza znajdującego się w warzyckim lesie.

Najstarsze wzmianki o wsi Warzyce pochodzą z XII wieku, obecnie jest to jedna z większych wsi w powiecie jasielskim. O Warzycach krąży kilka legend, w tym jedna o rodzinie Bachmanów, którzy igrali z miłością: ich syn oczarowany pięknem panny, którą wybrali mu rodzice odprawił swoją narzeczoną i wziął za żonę piękną kobietę. Tego samego dnia, gdy orszak weselny przejeżdżał przez las, ziemia pochłonęła wszystkich weselników. Ale zostawmy bajki na bok, w pobliżu wsi znajduje się wspomniany wcześniej las, las który był miejscem kaźni tysięcy ludzi. W latach 1939 do 1944 zamordowano tu ponad pięć tysięcy osób, głównie Żydów i Polaków, ale też żołnierzy Armii Czerwonej[1] oraz osoby innych narodowości. Dla porównania w podwarszawskich Palmirach zgładzono dwa tysiące osób[2].

Pierwsze egzekucje zaczęto przeprowadzać w 1940 roku. Wśród ofiar były także dzieci [3]. Najprawdopodobniej pierwszą egzekucję, jakiej dokonano w warzyckim lesie była ta z 6 lipca 1940 roku. Rozstrzelano wtedy skazańców z Jasielskiego Więzienia. Podaje się, że liczba ofiar wyniosła 87 osób, wśród nich byli uczestnicy Kampanii Wrześniowej, w tym dwaj żołnierze majora Hubala. Bestialstwo Niemców było ogromne. W 1943 roku zaczęto mordować ludzi upośledzonych i dzieci, które zabijano przez uderzenie głową o drzewo. Zachowały się relacje świadków wydarzeń w warzyckim lesie:

Mieczysław Chabański:

„Dnia 2 lipca 1942 roku zapowiedziana była zbiórka wszystkich Żydów zamieszkałych w miasteczku Frysztak. […] Cały ten transport skierowano do lasu, odległego o 8 km od Frysztaku (między Frysztakiem a Jasłem), tzw. lasy warzyckie. Tam kazano rozebrać się wszystkim do naga, stanąć nad przygotowanymi grobami (trzy groby) i z karabinu maszynowego wszystkich powystrzelano”.

Jan Rączka:

„Po dojeździe do Warzyc, skręciliśmy w kierunku Sieklówki w stronę lasu a następnie już drogą polną wjechaliśmy w głąb lasu, a następnie zatrzymaliśmy się nieopodal dużej polany, gdzie nakazano nam kopanie wytyczonego dużego grobu.. grób był szeroki na dwa metry, a jego długość dostosowana była do liczby rozstrzeliwanych Żydów. W międzyczasie, kiedy my kopaliśmy grób, Niemcy zwozili ciężarówką na polanę Żydów z Jasła. […] Po paru godzinach polanka została zapełniona Żydami […] zaś my kończyliśmy kopanie grobu, który był ustalony na kilkaset osób. […] Po zakończeniu egzekucji przystępowaliśmy do zasypywania rozstrzelanych. […] Po pewnym czasie ponownie zawieziono nas do lasu w Warzycach, gdzie wykopaliśmy już drugi grób dla pozostałych jeszcze Żydów w Jaśle i okolicy. Tam też, przy jednym transporcie, wraz z Żydami przywieziono rodzinę polską, u której ukrywali się Żydzi. Rozstrzelano ich razem z Żydami”.[4]

Pojedynczym osobom udało się przeżyć, jedną z nich był por. Stefan Kwietniak z Częstochowy. Mężczyzna wpadł do dołu, w którym miał spocząć po oddaniu salwy skierowanej w jego stronę. Gdy Niemcy odjechali wydostał się ze wspólnej mogiły. Zginął w walce 1 Lutego 1942 roku. Przeżyć udało się też Tadeuszowi Sosze, przed oddaniem strzału udało mu się wyrwać z rąk żołnierzy niemieckich, mimo długiego pościgu udało mu się uciec, przeżył wojnę i mógł opowiedzieć co działo się w warzyckim lesie.

Pod koniec okupacji Niemcy zaczęli zacierać ślady, ciała ofiar zasypywano wapnem a teren równano z ziemią. Działania likwidacyjne przyniosły skutek, po ekshumacji w 1945 roku udało się zidentyfikować raptem 313 osób z ponad pięciu tysięcy zabitych.

Po wojnie w miejscu mogił powstał cmentarz wojenny ofiar terroru hitlerowskiego, obecnie pieczę nad cmentarzem sprawuje Gmina Jasło.